Eerdere activiteiten
VIO-dag 2023 - Verkeersveilige infra
De VIO-dag 2023 was wederom een groot succes. Met meer dan 130 bezoekers was het één van de drukste VIO-dagen in de geschiedenis van de Vereniging. Het thema van dit jaar, ‘Verkeersveilige infra’, leeft dan ook volop onder de leden. Op de dag is in een vol programma veel kennis uitgewisseld en zijn inzichten gedeeld. En natuurlijk was er ook veel ruimte voor ontmoeting. Met oude bekenden, maar ook met nieuwe contacten. We kijken dan ook terug op een geslaagde dag!
Ochtendprogramma
De eerste spreker in het ochtendprogramma was Geertje Hegeman, afdelingshoofd verkeersveiligheid bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Ze nam ons mee in de stijgende trends in het aantal verkeersslachtoffers, de beleidsthema’s in het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 om dat tij te keren, en de concrete maatregelen in het Landelijk Actieplan 2022-2025 om de kentering te bewerkstelligen.
Kristof Mollu van Agentschap Wegen en Verkeer, nam ons mee in de organisatie van het thema verkeersveiligheid in Vlaanderen. Hij lichtte de nieuwe wegencategorisering toe en gaf een inkijk in de ontwikkeling van nieuwe ontwerprichtlijnen per categorie en de manier waarop daarin met verkeersveiligheid wordt omgegaan. Tenslotte deelde hij de Vlaamse aanpak voor verkeersveiligheidsaudits en verkeersveiligheidsscreenings.
De laatste keynote spreker was Jeroen Boogers, Programmamanager verkeersveiligheid bij de provincie Utrecht. Hij nam ons mee in het ontstaan, ontwikkelen en uitvoeren van een nieuw netwerkperspectief op de wegen in de provincie Utrecht. Hij presenteerde de weging van (afgeleide) effecten op leefbaarheid, doorstroming en veiligheid in verschillende scenario’s. En het perspectief dat daaruit is ontstaan. Daarna gaf hij afsluitend een toelichting op de vernieuwende uitwerking en implementatie in een nieuwe en specifieke wegcategorie; de GOW60.
We sloten de ochtend af met een paneldiscussie waar de keynotesprekers met elkaar en met de zaal in gesprek gingen. Over de benodigde grote focus op verkeersveiligheid in het ontwerp. Over de behoefte aan vrijheid maar ook de wens tot beperking om met nieuwe wegcategorieën te pionieren. En over de vraag of een verkeersveilig ontwerp ook een duur ontwerp is.
Het ochtendprogramma werd feestelijk afgesloten met het toekennen van het erelidmaatschap van de vereniging aan Marcel Noltenius. Marcel stond aan de wieg van de vereniging en heeft daarin als eerste voorzitter een belangrijke rol gespeeld.
Middagprogramma
Parallelsessie: Veilig ontwerp
Jeanine Storm (Megaborn) en Arnoud van de Vrugt (Gemeente Epe) gaven gezamenlijk een
presentatie over het verbeteren van de fietsveiligheid op de route tussen Epe en Oene. Een
flinke uitdaging om de conflicterende belangen van (weg)gebruikers op elkaar af te stemmen in
de beperkte beschikbare ruimte zonder al te rigoureus in te willen grijpen in het landschap en
de groenvoorziening. Een proces waarin gezamenlijk met de opdrachtgever stappen zijn gezet
om te komen tot een integraal gedragen ontwerp.
Marco Heres en Jurgen Koppen (Rijkswaterstaat) presenteerden het ontwerpproces van een
VenR opgave aan de hand van project A44. Een presentatie waarin niet alleen de theorie van
het Kader Wegontwerpproces is getoetst aan de praktijk, maar waarbij er ook is ingezet op het
maximaliseren van de Verkeersveiligheid binnen de gegeven randvoorwaarden en beperkingen
van (de scope van) het project.
Rico Andriesse (Goudappel) nam de deelnemers mee in de diverse uitdagingen en risico’s van
een verbinding voor lokaal autoverkeer en fietsers over de sluizen van Ijmuiden. Er is
onderzocht onder welke voorwaarden de route, na een tijdelijke sluiting tijdens de bouw van
de Zeesluis Ijmuiden, weer open zou kunnen gaan.
Arjen de Waal (Nobleo Bouw en Infra) presenteerde het proces rondom
Verkeersveiligheidsaudits met de prikkelende stelling: “Het ontwerp is veilig, want het voldoet
aan de richtlijnen…?”. Aan de hand van praktijkvoorbeelden (foto’s) en bevindingen vanuit
uitgevoerde verkeersveiligheidsaudits werden de deelnemers uitgedaagd om na te denken over
ontwerpkeuzes die tot een veiligere situatie hadden kunnen leiden.
Veilig ontwerp, lessons learned:
Respect elkaars verschillende belangen, maar probeer binnen de gegeven beperkingen en
randvoorwaarden altijd te gaan voor het maximaliseren van de verkeersveiligheid. Blijf in
gesprek en verken gezamenlijk de grenzen van deze beperkingen en randvoorwaarden.
Parallelsessie: Veilig gedrag
Chantal Merkx (Rijkswaterstaat) nam ons eerst mee in een stukje achtergrond over Human Factors. De mens maakt fouten, maar er moeten vaak meerdere dingen tegelijk mis gaan voordat dat ook tot een ongeval leidt. Voordat een ongeval plaatsvindt, zijn er vaak al diverse aanwijzingen te zien van deze voorwaarden die nodig zijn voor het optreden van het ongeval. Om deze te identificeren moet je dus verder willen kijken dan alleen de ongelukken (ook: fouten en near misses). De 5 principes van Human Factors (verwachten, waarnemen, begrijpen, kunnen, willen) kunnen helpen bij het identificeren van deze risico’s en om vervolgens maatregelen te benoemen om deze weg te nemen / te mitigeren en zo de kans op ongevallen te reduceren. Aan de hand van de theorie hebben we een aantal cases behandeld, wat er mis kan gaan, welke onderliggende risico’s je daar ziet optreden en wat mogelijke oplossingen zouden zijn. Dit was een mooi fundament voor de volgende presentaties van de middag.
Johan Vos (Rijkswaterstaat) nam ons mee in zijn promotieonderzoek naar het snelheidsgedrag van weggebruikers bij het naderen van bochten. Aan de hand van Human Factors heeft Johan geprobeerd een koppeling te leggen tussen het wegalignement en het snelheidsgedrag dat we zien optreden. Als onderdeel van het onderzoek hebben diverse proefpersonen met eye trackers een snelwegroute rond Amsterdam afgelegd, waarbij is geanalyseerd waar weggebruikers naar kijken en wat bepalend is voor het aanpassen van de snelheid. Met name bij krappe bogen zijn het overzicht over de boog en geleidende elementen langs de weg erg bepalend voor de verwachting van de weggebruiker, maar ook bijvoorbeeld het aantal rijstroken en de stroomopwaartse verkeerssituatie. Om het gewenste snelheidsgedrag te verkrijgen is het belangrijk om te zorgen dat de verwachting aansluit bij de fysieke situatie. Om dat te bereiken moeten we het ontwerp van een boog integraal aanpakken en verder kijken dan alleen de boogstraal en de lokale wegindeling.
Presentatie mag niet gedeeld worden. De papers van Johan zijn te downloaden:
Vos, J., de Winter, J., Farah, H., & Hagenzieker, M. (2023). Which visual cues do drivers use to anticipate and slow down in freeway curve approach? An eye-tracking, think-aloud on-road study. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 94, 190-211. doi: https://doi.org/10.1016/j.trf.2023.01.021
Vos, J., & Farah, H. (2022). Speed development at freeway curves based on high frequency floating car data. European Journal of Transport and Infrastructure Research, 22(2), 201-223. doi: https://doi.org/10.18757/ejtir.2022.22.2.6114
Vos, J., Farah, H., & Hagenzieker, M. (2021). How do dutch drivers perceive horizontal curves on freeway interchanges and which cues influence their speed choice? IATSS Research, 45(2), 258-266. doi: https://doi.org/10.1016/j.iatssr.2020.11.004
Vos, J., Farah, H., & Hagenzieker, M. (2021). Speed behaviour upon approaching freeway curves. Accident Analysis & Prevention, 159, 106276. doi: https://doi.org/10.1016/j.aap.2021.106276
Rémy Rijniers en Evert Klem (RHDHV) hebben voor de analyse van verkeersongevallen een model ontwikkeld dat mogelijke ongevalsoorzaken vanuit voertuig-mens-infra combineert om risico’s te identificeren. Dit geeft invulling aan een proactieve aanpak waarmee toekomstige ongevallen wellicht kunnen worden voorkomen. Met het model in het achterhoofd hebben we een ongeval op de A28 bij Leusden geanalyseerd en gekeken welk samenspel van risico’s hier mogelijk aan heeft bijgedragen.
Jaap de Boer (Infranea) liet zien op welke wijze VR / digital twins kunnen bijdragen aan het opsporen van verkeersveiligheidsrisico’s, het verbeteren van verkeersveiligheidsaudits en het wegnemen van risico’s in wegsituaties en -ontwerpen. De technische mogelijkheden lijken welhaast eindeloos (inclusief verschillende weers- en lichtomstandigheden) en kunnen ook breder worden ingezet bij bijvoorbeeld testen van installaties of crowd simulation bij calamiteiten.
Parallelsessie: Veiligheid in uitvoering
De eerste presentatie in de track Impact van ontwerpkeuzes op veiligheid bij werken in uitvoering gaf Dennis Hijkoop (Heijmans) een presentatie over de technische innovaties die er zijn op het gebied van verkeersveiligheid bij wegwerkzaamheden. Hij gaf aan dat zij proberen (in samenwerking met enkele auto fabrikanten) via short range radar de controle van een auto over te kunnen nemen op een moment dat een automobilist verkeerd weggedrag vertoond, denk hierbij bijvoorbeeld aan het negeren van een rood kruis. Dit zou op termijn een oplossing kunnen zijn om de veiligheid bij het werken op en aan de weg te vergroten.
De tweede presentatie werd gegeven door Jack Kusters (Rijkswaterstaat). Als eerste vertoonde hij een indrukwekkende documentaire over de gevolgen voor alle betrokkenen van een fataal ongeluk in een werkvak. Vervolgens gaf Jack een analyse van het ongeval waarbij werd gekeken naar de leerpunten die uit dit ongeluk kunnen worden getrokken, waarbij ook word gekeken of veiligheidsmaatregelen niet juist een tegengesteld resultaat kunnen hebben. Daarna werd gekeken naar de huidige situatie in werkvakken, waarbij naar voren kwam dat door druk (door bijvoorbeeld boetesystemen) onveilige situaties kunnen ontstaan. Als wordt gekeken naar de arbeidswet, is er wetgeving die aangeeft dat dit niet is toegestaan. Tot slot werd voor de wegontwerpers aangegeven dat de inrichting van de weg bij kan dragen bij het veiliger uitvoeren van wegwerkzaamheden. De huidige wegen zijn vaak dermate smal dat dit nu eigenlijk niet mogelijk is.
Presentatie: nog niet beschikbaar
